@keeskraaijeveld in zijn VN column van 23-09-2016 over het echte probleem in Nederland 2016, het totaal verouderde belastingstelsel uit de vorige eeuw. Maar hoe vaak gaan we dit in de huidige verkiezingscampagne horen is de grote vraag.
Niet de zorg, niet de werkloosheid, niet de immigratie, maar de herziening van het belastingstelsel is het allerbelangrijkste onderwerp van deze verkiezingen.
‘Niet doorschuiven maar aanpakken,’ luidde de titel van het programma waarmee de VVD bij de vorige verkiezingen de grootste partij werd. Met het ‘aanpakken’ doelden de liberalen van Rutte vooral op de overheidsfinanciën. Die moesten op orde.
Aanpakken deed het kabinet, met ongekend zware bezuinigingen en lastenverzwaringen als gevolg. ‘Niet uitgeven, maar binnenharken,’ zo had het programma achteraf gezien beter kunnen heten. Rutte bezuinigde 25 miljard euro en verhoogde de belastingen en de sociale premies met 15 miljard, zo vatte het economisch bureau van ING deze week het kabinetsbeleid nog samen.
Economisch was het dom beleid, schadelijk voor de economie. Tot die conclusie kwamen we hier al vaker. Maar goed. Verzachtende omstandigheden waren er legio. Het was crisis en Brussel eiste begrotingsdiscipline. Bovendien: de overheidsfinanciën zijn nu weer stabiel en de Nederlandse economie bleek, ondanks Rutte, in staat op te veren.
Ernstiger is dat het kabinet de belastingmachine op volle toeren liet draaien, maar niet de politieke consensus wist te organiseren voor het broodnodige groot onderhoud. De halfslachtige poging tot belastinghervorming die staatssecretaris Wiebes deed, mislukte jammerlijk. Een gevalletje ‘niet aanpakken, maar doorschuiven’.
Het stelsel dat de samenleving zou moeten verbinden, jaagt nu alleen de ongelijkheid en de verdeeldheid aan.
Gevolg is dat het nu alsnog moet. Met spoed. Niet de zorg, niet de werkloosheid, niet de immigratie, maar de herziening van het belastingstelsel is het allerbelangrijkste onderwerp van deze verkiezingen. Waarom? Omdat de inrichting van ons belastingstelsel de inrichting van onze samenleving bepaalt. Onder alle systemen waaruit onze verzorgingsstaat is opgebouwd– pensioen, sociale zekerheid, zorg, onderwijs en de regulering van arbeids- en huizenmarkt – ligt het fiscale systeem. ‘Het belastingstelsel is de grondplaat,’ zei Rabobank-econoom Barbara Baarsma onlangs. Het is deze grondplaat die bepalend is voor de samenleving die we erop hebben gebouwd. Politieke partijen die nu hun ideeën spuien over hoe de samenleving anders moet, zouden daarom moeten beginnen met hun ideale grondplaat. Dus niet alleen generieke visies over het ‘verschuiven van de belastingdruk van arbeid naar consumptie’ of het verhogen of verlagen van de wegenbelasting, maar een consistent verhaal over hoe het nieuwe belastingstelsel eruit moet zien. Grondslagen, percentages, premies, toeslagen, doelstellingen, het hele pakket.
Voor politici die nu een lichte paniek op voelen komen, is er hoop in de vorm van een boek. Emeritus hoogleraar fiscale economie Leo Stevens schreef het, samen met CPB-econoom Arjan Lejour. Het heet Geloofwaardig belasting heffen en is een must read, voor elke politicus. Stevens, die aan de wieg stond van de laatste belastingherziening in 2001, baalt duidelijk als een stekker van het achterstallig onderhoud. Het systeem zit nu boordevol onnodige complexiteit en perverse effecten. De grondplaat is rot. Het draagkrachtbeginsel wordt met voeten getreden. Het stelsel dat de samenleving zou moeten verbinden, jaagt nu alleen de ongelijkheid en de verdeeldheid aan.
Stevens noemt talrijke voorbeelden die u, als trouwe lezer, bekend zullen voorkomen: de hypotheekrenteaftrek, die huizenbezitters nog steeds onevenredig meer van de overheid laat profiteren dan huurders. De AOW-premie, waarmee we geld verschuiven van armlastige jongeren naar ouderen met een dik pensioen. De zelfstandigenaftrek, waardoor zzp’ers veel minder betalen dan mensen die hetzelfde werk doen in loondienst. Het belastingstelsel is, kortom, een onrechtvaardig zooitje. Het moet eerlijker. Het moet eenvoudiger. Onze verzorgingsstaat heeft een nieuwe grondplaat nodig. Dat vergt helder politiek denkwerk over de toekomst van Nederland. Het boek van Stevens en Lejour is daarvoor onmisbaar denkgereedschap.
Aanvulling NLontwikkeld.nl. Hier de bovenbenoemde bijdrage van Emeritus hoogleraar fiscale economie Leo Stevens
Bovenstaande bijlage komt via schrijver @keeskraaijeveld. Geen probleem als je deze informatie gebruikt maar zet de naam van de schrijver er wel bij. Wees je bewust dat jij al de informatie die je hier kunt vinden kan delen in jouw omgeving. Spreek hier over en deel het in je netwerk en social media. Jij kunt jouw omgeving helpen ontwikkelen ze informeren en laten nadenken over thema’s die ze niet iedere dag via de radio/tv/krant meekrijgen. Wil jij op de hoogte blijven van de laatste bijdragen bij NLontwikkeld. Vul je gegevens in voor de wekelijkse nieuwsbrief.