Robert Giebels politiek en financieel-economisch verslaggever. Interview met Kroonlid Prof. Dr. Leo Stevens 13-09-2016 in de Volkskrant
De man die het vorige belastingstelsel ontwierp, heeft het volgende al klaar. ‘Weg met fiscaal hobbyisme.’
Voor politici zijn de Nederlandse belastingen niet alleen een middel om geld op te halen, maar ook om kiezerswensen te vervullen. Daardoor is het stelsel steeds ingewikkelder geworden. Wie de belastingen wil vereenvoudigen grijpt daardoor steeds dieper in in het leven van de belastingbetaler. Reden waarom het dit kabinet, Rutte II, niet is gelukt ook maar een begin van een versimpeling voor elkaar te krijgen. Temeer omdat coalitiepartijen VVD en PvdA wat belastingen betreft de uitersten van het spectrum vormen: de VVD wil louter geld ophalen, voor de PvdA is elke belasting een instrument om beleid te maken, om te nivelleren vooral.
Dat het volgende kabinet met een nieuw stelsel moet komen, daarover is iedereen het in Den Haag eens. Maar de politiek kan het principiële verschil van inzicht niet overbruggen, dus moet de wetenschap de impasse doorbreken. Enter Leo Stevens, Kroonlid van de SER en een van ’s lands meest prominente fiscale denkers. Hij heeft zijn hele leven als belastinghoogleraar geprobeerd een beter fiscaal stelsel tot stand te brengen en stond aan de wieg van het huidige, hopeloos verouderde en complex geworden stelsel.
Vandaag komt hij, samen met Arjan Lejour van het Centraal Planbureau, met het boek Geloofwaardig belasting heffen. Het is een recept voor een aanzienlijk eenvoudiger, eerlijker en opener belastingstelsel, vindt Stevens zelf. ‘De burger belasten naar draagkracht’, zo simpel kan het zijn. ‘Weg met fiscaal hobbyisme van politici om vooral de achterban te plezieren ten koste van de rest. Dat maakt het stelsel ingewikkeld en vaak werkt het fiscale speeltje averechts.’ Zo’n simpel Stevens-stelsel, hoe ziet dat eruit?
Inkomstenbelasting heffen over vermogenswinst
Elke euro even zwaar belasten
Het inkomen dat iemand haalt uit vermogen, bijvoorbeeld door een goed renderende belegging, wordt veel minder zwaar belast dan het inkomen dat iemand verdient met arbeid. Dat is raar, want voor de euro die je met vermogen verdient kun je natuurlijk evenveel kopen als met de euro die door arbeid is verkregen. De oplossing van Stevens: inkomstenbelasting heffen over vermogenswinst. Nu stelt de fiscus dat rendement fictief vast op 4 procent, maar volgens Stevens kan de Belastingdienst die winst allang het werkelijke vaststellen. Trek je dit idee door, dan komt er een einde aan het Nederlandse belastingboxensysteem. Met die boxen heft de fiscus belasting over verschillende types inkomen. Als elke euro inkomen hetzelfde wordt behandeld, zijn de boxen niet meer nodig.
Geen premies via belastingschijven
De premies voor de volksverzekeringen, waarvan de AOW de bekendste is, worden geheven via de eerste en tweede heffingsschijf voor inkomens tot ongeveer 34 000 euro. Wie zijn inkomen uit vermogen haalt, betaalt die premies dan weer niet. ‘Oneerlijk’, vindt Stevens. De doorsnee burger ziet die premies volgens hem gewoon als belastingen. Dat uitgerekend de laagste inkomens ze betalen pakt verkeerd uit voor de progressiviteit van het Nederlands belastingstelsel: de breedste schouders dragen daardoor niet meer zwaarste lasten. Stop met die premieheffing-via-de-fiscus, zegt Stevens, en betaal de AOW en de langdurige zorg uit de schatkist. ‘Dat gebeurt al voor de helft met de AOW zonder dat iemand het in de gaten heeft.’
Algemene heffingskorting moet niet langer inkomensafhankelijk zijn
Geen ingewikkelde belastingkortingen meer
De laatste jaren zijn de algemene heffingskorting (voor iedereen) en arbeidskorting (voor werkenden) inkomensafhankelijk gemaakt. Die korting op de te betalen belasting wordt minder naarmate het inkomen hoger is. Een fout, vindt Stevens. ‘Het zijn kunstgrepen om de belastingdruk op te voeren zonder de percentages van de belastingschijven te veranderen. Stiekem, ingewikkeld en oneerlijk.’ De algemene heffingskorting moet niet langer inkomensafhankelijk zijn, wil Stevens. En ook weer, net als vroeger, gegund worden aan de niet-kostwinner van alleenverdienergezinnen.
De arbeidskorting is ooit bedoeld om de arbeidskostenaftrek te vervangen. Nu is het volgens Stevens een arbeidsmarktinstrument dat niets meer te maken heeft met heffing naar draagkracht. Stop er dus mee, stelt hij voor en zorg weer voor een aftrekpost voor de arbeidskosten, bijvoorbeeld als je een advocaat in moet schakelen nadat je ontslagen bent.
Definieer een afzonderlijk toeslaginkomen
Toeslagen veel simpeler
Het enige wat Stevens nog afhankelijk van het inkomen wil houden, zijn de toeslagen. Voor huur, zorgkosten en ‘kinderkosten’ kun je een inkomensafhankelijke tegemoetkoming krijgen. Die toeslagen mogen blijven van Stevens, maar het kan veel eenvoudiger allemaal. En eerlijker. ‘Iemand die bijvoorbeeld belastingaftrek krijgt omdat hij in een monument woont of zzp’er is, verlaagt daarmee zijn belastbaar inkomen. Daardoor krijgen mensen veel hogere toeslagen, dan waar ze zonder die aftrek recht op hadden.’ De oplossing: definieer een afzonderlijk toeslaginkomen. ‘Dat is gelijk aan het belastbare inkomen minus de bijzondere aftrekposten.’
Geen onderscheid zzp’er en vaste werknemer
De zelfstandigenaftrek is een staaf dynamiet gebleken, vindt Stevens, waar we vanaf moeten. Deze fiscale subsidie, ooit bedoeld om zelfstandig ondernemerschap te stimuleren, heeft een leger aan schijnzelfstandigen de ondernemerssfeer ingelokt. ‘Ze betalen minder premies en belasting dan vaste werknemers, maar velen verdienen desondanks zo weinig dat ze niet zonder de aftrek kunnen.’ Die afschaffen is de doodsteek voor de zzp’er. ‘De oplossing is de zelfstandigenaftrek héél geleidelijk af te bouwen en om te zetten in versterking van de sociale zekerheid van zzp’ers.’
Al het inkomen krijgt bij Stevens dezelfde behandeling
Dé Stevens-oplossing: een belastingtarief voor alles
Al het inkomen krijgt bij Stevens dezelfde behandeling. Of het nu is verdiend door een vaste of zelfstandige werknemer, uit vermogen komt of uit een ‘aanmerkelijk belang’. Stevens wil een ‘vlaktaksachtig model’: één uniform tarief, mogelijk voor de happy few aan de top een opslag. Uiteindelijk zou dat ene tarief het einde van de boxenstructuur betekenen. Die is immers ingewikkeld is en oneerlijk. Ook maskeert het ene tarief niet langer dat het in naam progressieve belastingstelsel in werkelijkheid degressief is. Het maakt ook een eind aan in de belastingheffing verstopte premies volksverzekeringen. Ook de zelfstandigenaftrek, de inkomensafhankelijkheid van belastingkortingen en de fictieve vermogensrendementsheffing gaan eraan als de ideeën van Stevens ooit werkelijkheid worden. ‘Dat kan alleen als politici belastingen niet langer misbruiken om hun beleidsdoelen te halen.’
Aanvulling NLontwikkeld.nl. Bovenstaande bijlage komt via Robert Giebels. Geen probleem als je deze informatie gebruikt maar zet de naam van de schrijver er wel bij. Wees je bewust dat jij al de informatie die je hier kunt vinden kan delen in jouw omgeving. Spreek hier over en deel het in je netwerk en social media. Jij kunt jouw omgeving helpen ontwikkelen ze informeren en laten nadenken over thema’s die ze niet iedere dag via de radio/tv/krant meekrijgen.