Jan Verbeek en Maurice Geluk beide o.a. journalist en redacteur. Onderstaand interview stond in het FD van 26-08-2016. Volkert Engelsman biologische fruithandelaar, oprichter en directeur van Eosta
Krantentitel: ‘‘Fruittelers krijgen geen reële prijs’ ‘Transparantie wordt door AH als levensbedreigend ervaren’ ‘Nederland is hekkensluiter in EU met markt voor biologisch’’
Volkert Engelsman is boos. De ceo van fruitimporteur Eosta vindt dat de grote supermarkten onethisch — ja, zelfs crimineel — handelen bij de verkoop van groenten en fruit. ‘Het is allemaal gericht op de korte termijn, op het aandeelhoudersbelang. De schade die het telen aanricht aan mens en milieu, wordt niet meegerekend in de verkoopprijs. Het is schandalig. Breng de echte kosten in rekening.
Race to the bottom
Zijn tirade is geenszins gespeelde woede, zo blijkt uit een lang vraaggesprek op het kantoor van het handelsbedrijf in Waddinxveen. De ‘idealistische, maar ook realistische’ ondernemer vindt dat er iets structureel fout zit in de prijs die de teler ontvangt en de (veel hogere) prijs die de consument uiteindelijk in Nederland betaalt voor groenten en fruit. ‘Eosta betaalt telers een reëel bedrag, veel supermarkten doen dat niet. Daarmee wentelen ze de gezondheids- en milieukosten af op de maatschappij. Academici spreken van ‘‘een systeemfout’’, ik vind het crimineel.’
Het is publiek geheim dat de verkoop van aardappelen, groenten en fruit (agf) de supermarkten de hoogste marges van alle producten in het schap geeft. Engelsman: ‘De teler profiteert daar niet van. Ze worden door de retailers tegen elkaar uitgespeeld in een ‘race to the bottom’.
Het echte verhaal
Eosta krijgt bijval vanuit de kring van producenten. Op verschillende landbouwwebsites klagen telers over de hoge marges die Albert Heijn rekent aan de consument en de slechte behandeling van hun producten in het schap.
‘Wij vinden dat je de consument het echte verhaal moet laten zien’, vervolgt hij. ‘Dan zijn mensen wél bereid een faire prijs te betalen voor voeding.’ Eosta werkt daarom met een eigen traceerbaarheidssysteem: Nature & More. De onderneming plakt portretfoto’s met codes van telers op de vrucht. Via een website kan vervolgens hun reilen en zeilen worden nagegaan.
Wurggreep
Engelsman richt zijn vizier op Albert Heijn, een van zijn vaste afnemers. Het is ongebruikelijk dat een leverancier zijn klanten in het openbaar bekritiseert. De Eosta-directeur heeft er geen moeite mee. De supermarktketen zit volgens hem in ‘de wurggreep’ van de oude economie. ‘Transparantie, zodat klanten kunnen zien waar de producten in het schap vandaan komen, wordt door Albert Heijn als levensbedreigend ervaren.’
Albert Heijn laat in een reactie weten zich ‘op geen enkele wijze te herkennen’ in het stuk waarin het over Albert Heijn gaat. ‘Deze uitspraken staan heel ver af van onze visie en ons beleid’, zegt een woordvoerder. ‘We gaan hierover inhoudelijk in gesprek met Volkert Engelsman.’
Hollandse kassen
Eosta is een vreemde eend in de bijt. Er is tegenwoordig een palet aanbieders van ‘biologische’ groenten en fruit, maar geen enkele heeft de omvang van het handelsbedrijf uit Waddinxveen. Grote spelers als Univeg en The Greenery leveren deze waar alleen als er voldoende vraag is.
Het bedrijf van Engelsman legt zich wel volledig toe op de handel in verantwoordelijk geteelde producten, afkomstig van meer dan duizend telers. Met fruit overwegend van het zuidelijk halfrond en uit de tropen. Groenten zijn afkomstig uit Hollandse kassen.
Het gaat de onderneming goed. Terwijl in Nederland honderden peren- en appeltelers steen en been klagen over de lage prijzen en voorraden die in koelhuizen liggen weg te rotten, slaagt Eosta erin de verkoop van zijn exotisch fruit en groenten van eigen bodem op te voeren. Vorig jaar doorbrak het voor het eerst de omzetgrens van € 100 mln, een groei van 11% ten opzichte van een jaar eerder.
Nieuwbouw
Binnenkort gaat de eerste paal de grond in voor nieuwbouw in Waddinxveen. Aan de andere kant van de A12, op een steenworp afstand van het huidige complex, gaat aannemer VWS in opdracht van Eosta een nieuw distributiecentrum bouwen met een loods van 15.000 m2 plus een kantoor van 3000 m2. Het nieuwe pand wordt begin 2018 betrokken.
Dat kan omdat de verkoop van biologisch fruit zoals mango’s, kiwi’s, avocado’s, maar ook Nederlandse producten als tomaten en puntpaprika’s aantrekt. Engelsman heeft vertrouwen dat de verkoopcijfers ook de komende jaren zullen stijgen.
Winst en omzet zijn secundair
Bovendien is de onderneming financieel gezond. Eosta heeft een eigen vermogen van € 6 mln op een balanstotaal van € 12 mln. In 2015 stond er onderaan de streep een nettowinst van € 1,6 mln. Het bedrijf roomt een deel van de winst af door jaarlijks dividend aan de aandeelhouders uit te keren — van soms €1 mln. ‘Maar winst en omzet zijn secundair. Daar sturen we niet op’, aldus Engelsman. ‘Onze missie is het verduurzamen en transparant maken van onze producten. En vooral authentiek blijven.’
Cargill
Volkert Engelsman (58) richtte handelsbedrijf Eosta in 1990 op, samen met een studievriend. De afgestudeerd bedrijfskundige en econoom werkte daarvoor in de termijnhandel bij het Amerikaanse Cargill, een van de grootste voedingsbedrijven ter wereld. Zwaar bekritiseerd ook, vanwege de genetische manipulatie van gewassen. Hoewel Engelsman andere uitgangspunten naleeft, spreekt hij met respect over zijn eerste werkgever. ‘Ik heb daar veel geleerd. Vooral wat strategisch ondernemen inhoudt.’
Nederland hekkensluiter
Triodos Bank is van meet af aan financier van Eosta. Tot op de dag van vandaag heeft de duurzame bank een meerderheid van de aandelen in handen, via een zogeheten venture-capitalfonds. De overige 33% van de stukken zit bij de drie directieleden. Het bedrijf heeft circa honderd werknemers in vaste dienst.
Producten van Eosta zijn in supermarkten verspreid over Europa verkrijgbaar, met als belangrijkste afzetmarkten Duitsland, Scandinavië, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. ‘Sommige biologische groenten- en fruitsoorten hebben daar een marktaandeel van 50%’, stelt Engelsman. ‘In deze landen groeit de markt voor biologisch jaarlijks met circa 15%.’ Daar steekt Nederland schril af: ‘Met een marktaandeel van 4% voor biologisch zijn we hekkensluiter in de Europese Unie.’
Bewustzijnselite
In steden met veel studenten en hoogopgeleiden haalt Eosta de hoogste verkoopvolumes. ‘Die denken beter na over voeding en zijn bereid meer te betalen’, aldus Engelsman. ‘Het is de bewustzijnselite die biologisch koopt.’
Eosta is zelfstandig, maar trekt graag op met partners. Engelsman ziet zijn bedrijf als een ‘kraamkamer voor vernieuwing’. Hij besteedt veel tijd en energie aan het ‘True Cost Initiative’, een project dat de daadwerkelijke kosten van landbouwproducten berekent. Aangesloten zijn verschillende banken, mkb-bedrijven en de grote accountantskantoren, VNO NCW en de FAO. Volgens Engelsman moet er een wereldwijde standaard komen waarin bedrijven alle kosten verantwoorden die zij maken tijdens de productie, dus ook de schade door uitputting van de grond of uitstoot van CO2.
Sugar tax tegen obesitas
Hij juicht de heffingen die in verschillende landen gelden toe, omdat deze bijdragen aan een gelijker speelveld in de markt. Zweden dat kunstmest en pesticides belast. Het Verenigd Koninkrijk waar onlangs een ‘sugar tax’ op frisdrank van kracht werd om obesitas tegen te gaan. ‘Het aansprakelijkheidsbeginsel is zoek’, concludeert Engelsman. ‘Wat vervuilers nu doen, het jatten van anderen, is crimineel. Iedereen die zijn ogen opendoet, ziet dat.’
Omzet in Nederland – top 5
‘De groente- en fruithandel is versnipperd. ‘Er is een enorme consolidatie geweest en die zet voorlopig door’, aldus topman Hein Deprez van Univeg, de marktleider. Met een omzet van €100 mln behoort Eosta uit Waddinxveen, dat uitsluitend biologisch fruit levert aan supermarkten, tot de top 10 van Nederland.
1. Univeg (omzet in Nederland: € 1,1 mrd)
Univeg, dat tegenwoordig Greenyard Foods heet, wint snel terrein in de Nederlandse fruithandel. De Vlaamse onderneming levert exclusief aan de winkels van Albert Heijn. Het door ondernemer Hein Deprez opgerichte bedrijf heeft een hoofdkantoor nabij Mechelen en is uitgegroeid tot het grootste handelsbedrijf van Europa. Greenyard heeft tegenwoordig ook een beursnotering.
2. The Greenery (omzet: € 1,1 mrd)
The Greenery uit Barendrecht ontstond vlak voor de eeuwwisseling door een fusie van een tiental groenteveilingen. De bundeling heeft echter niet geleid tot betere marges voor de telers. Veel telers keerden de coöperatie teleurgesteld de rug toe. The Greenery, dat vooral levert aan de supermarkten van Jumbo, kende veel wisselingen aan de top. Het handelsbedrijf wordt nu geleid door Steven Martina.
3. Total Produce (omzet in Nederland: onbekend)
Total Produce is, net als het Vlaamse Univeg, een grote internationale speler. De van oorsprong Ierse onderneming zet jaarlijks €3,5 mrd om. Is al jaren actief op overnamepad in Nederland. Verwierf eerst een meerderheidsbelang in Haluco. In 2012 nam het ook een 50% belang in Frankort & Koning, een handelsbedrijf uit Venlo dat jaarlijks €300 mln omzet.
4. ZON (omzet: € 330 mln)
Is een telerscoöperatie voor de handel in onder meer tomaten, paprika’s en asperges. Heeft een hoofdkantoor in Venlo. De Limburgse verkooporganisatie telt 225 aangesloten leden. Worstelt al een tijd met de vraag of het zelfstandig moet blijven. Een voorgenomen fusie met een andere coöperatie, Fruitmasters, mislukte.
5. Fruitmasters (omzet: € 195 mln)
Dit handelsbedrijf op coöperatieve grondslag is vooral actief in Midden-Nederland. De aangesloten telers leggen zich vooral toe op fruit: appels, peren en zacht fruit. Heeft een hoofdkantoor in Geldermalsen. De leden staken eerder een stokje voor het plan om de krachten te bundelen met het Limburgse ZON.
NLontwikkeld: Kijk hier naar het interview van Kim Coppes via 7 Ditches TV met Volkert Engelsman over de Eosta filosofie.
Aanvulling NLontwikkeld.nl. Bovenstaande bijlage komt via schrijvers Jan Verbeek en Maurice Geluk. Geen probleem als je deze informatie gebruikt maar zet de naam van de schrijvers er wel bij. Wees je bewust dat jij al de informatie die je hier kunt vinden kan delen in jouw omgeving. Spreek hier over en deel het in je netwerk en social media. Jij kunt jouw omgeving helpen ontwikkelen ze informeren en laten nadenken over thema’s die ze niet iedere dag via de radio/tv/krant meekrijgen.